By móc powiedzieć, że płynnie władamy językiem japońskim musimy umieć czytać około 2000 kanji. To dość zatrważająca liczba — zwłaszcza dla tych osób, których język ojczysty składa się z zaledwie 32 liter. To trudny orzech do zgryzienia, ale Japończycy jakoś sobie z tym radzą… Ale jak?!
Nauka kanji w Japonii
Na pierwsze zajęcia ze znaków każdy Japończyk uczęszcza już od 6-7 roku życia — od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Wytyczne programowe dla pierwszoklasistów (patrz: 言語事項 sekcja イ) określają jedynie, że dzieci powinny być w stanie czytać, a także pisać hiraganę i katakanę. Ponadto, dzieci muszą wiedzieć jak używać słowa zapisane w katakanie w zdaniach (np. wiedzieć, jak napisać ペン – nie ぺん). Znajduje się tutaj również wzmianka o czytaniu i używaniu kanji.
Zamiast zapamiętywania poszczególnych czytań znaków, nacisk kładziony jest zazwyczaj na umiejętność czytania/odczytywania na głos materiałów na odpowiednim poziomie. Dzieci muszą także znać właściwe kanji w kontekście danego słowa w zdaniu. Skupiono się również na kolejności zapisywania kresek i piśmie odręcznym.
Materiały, które znajdujemy w Internecie do ćwiczeń, skierowane do dzieci w wieku szkolnym (lub ich rodziców), na przykład tutaj, używają następujących formatów do nauki kanji:
- ćwiczenia pisania (pisanie znaków po śladach, podawanie kanji na podstawie furigany),
- ćwiczenia czytania (czytanki, w których trzeba uzupełniać luki).
Nauka kanji w Japonii
Oczywiście, szkolna nauka znaków rozłożona jest na kilka lat.
Japońskie Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii (MEXT) ustanawia standardy obowiązkowej liczby kanji w każdej klasie szkoły podstawowej (1-6) i gimnazjum (7-9). Wszyscy uczniowie szkół podstawowych uczą się podstawowych 1006 kanji. Gimnazjaliści natomiast przyswajają odrębną grupę 1130 znaków, znanej również jako kanji edukacyjne (教育 – kyōiku). Uczniowie ze specjalnymi potrzebami nie są zobowiązani do nauczenia się tak dużej liczby ideogramów. Niemniej, te dwie grupy kanji razem stanowią 2136 kanji znanych jako codziennego użytku (常用 – jōyō).
Oficjalnie, na początku japońskiej szkoły średniej, zwykły uczeń ma styczność z 2136 kanji w ławach sali lekcyjnej. Nauka znaków w liceum to głównie proces „uzupełniania braków”. Mowa tutaj przede wszystkim o opanowaniu wszystkich ideogramów, których uczniowie nie przyswoili w gimnazjum. Następnie jest to nauka nieco ponad 200 dodatkowych kanji. Są one zwykle używane w nazwach własnych. Na przykład, drugi ideogram używany w nazwie miasta Ōsaka – 大阪 Japończycy poznają dopiero w liceum. Lekcje pokrywają także naukę mniej powszechnych odczytań 常用漢字.
Przykładowo, najpopularniejszymi czytaniami dla 火 są か – ka, ひ – hi i び – bi. Niektórzy gimnazjaliści być może zaznajomili się z czytaniem ほ – ho (jak w 火影 – hokage, czyli światło ognia). Inni uczniowie (nieco słabsi) po raz pierwszy zetkną się z tym czytaniem w szkole średniej. Jeszcze inni – Ci ze specjalnymi potrzebami – mogą nigdy nie nauczyć się tego w klasie.
Podobnie jak polscy uczniowie mają różne poziomy przyswojonej nomenklatury, także i imponująca liczba Japończyków potrafi czytać i pisać o wiele więcej kanji niż obowiązkowe 常用漢字. Standaryzowane testy kanji(漢字検定 – kanjikentei) – napisane przez Japończyków dla Japończyków – obejmują wszystkie kanji codziennego użytku oraz te dla nazw własnych. Testy te (漢字検定２級 – kanjikentei nikyū) są przeznaczone dla uczniów starszych klas liceum. Nie oznacza to jednak, że gimnazjalista nie jest w stanie go zdać.
Każdy licealista z ambicjami dostania się do jednej z najlepszych szkół wyższych lub uniwersytetów w Japonii dobrze zrobiłby, gdyby przystąpił do jeszcze wyższego poziomu standardowych testów kanji. Następny poziom (準一級 – junikkyū) wymaga znajomości ponad 3000 kanji. Test najwyższego poziomu z kolei (一級 – ikkyū) obejmuje około dwa razy tyle znaków.
