就職活動 – shūshokukatsudō, czyli tzw. job hunting Japończycy rozpoczynają minimum rok przed zakończeniem studiów. Współczesne realia poszukiwań pracy jednak nieco się zmieniają. Większość firm zatrudniała pracowników na całe życie. Sami Japończycy zaś byli bardziej zainteresowani stabilnością i bezpieczeństwem pracy niż rozwojem kariery. Ale to powoli odchodzi w niepamięć. Teraz coraz więcej osób chce się rozwijać poprzez zmianę pracy. Choć może to brzmieć nieco negatywnie, zupełnie tak nie jest. W dzisiejszych czasach Japończycy pragną satysfakcji z pracy. Koncepcja równowagi między życiem zawodowym a prywatnym nie jest tylko mitem, ale ważnym czynnikiem dla większości pracowników. Co jeszcze? O tym w dzisiejszym wpisie.
Opcje kariery
Lata 60. i 70. były dla Japonii okresem szybkiego wzrostu gospodarczego. Nowe firmy błyskawicznie zaczęły zaludniać scenę, a istniejące prędko się rozwijały. Okres ten wyznaczył miejsce dla rozwoju tak zwanego japońskiego systemu zarządzania, który znamy dzisiaj.
W latach 80. produkty wytwarzane w Japonii stały się modne na całym świecie, a powodem tego był system zatrudnienia oparty na członkostwie, będący ważnym elementem tego systemu.
Systemy zatrudnienia
- Zatrudnienie oparte na członkostwie: zgodnie z tym systemem zatrudnienia, pracownicy są postrzegani jako część rodziny, którą jest firma. Umowy o pracę są prawie puste, ponieważ granice obowiązków pracownika nie są jasno określone. Co więcej, role pracowników często się zmieniają dzięki systemowi rotacji, który pomaga skierować siłę roboczą do działów, które najbardziej jej potrzebują. Ponieważ wszyscy pracownicy są “członkami” firmy, po prostu robią wszystko, co trzeba, niezależnie od ich specjalizacji, która praktycznie nie istnieje. Aspekt członkostwa/rodziny tworzy poczucie przynależności, które również motywuje pracowników do trzymania się nawzajem “w ryzach”. Ten system zatrudnienia dawał również pracownikom obietnicę dożywotniego zatrudnienia, co było – i nadal jest – gorącym towarem w japońskiej kulturze pracy. Jednak system ten zaowocował uogólnionym typem pracownika, który nie sprawdziłby się w nowoczesnych branżach, w których potrzebna jest specjalizacja. W ostatnich latach, gdy branże technologiczne stały się wiodącymi siłami w świecie biznesu, a coraz więcej zagranicznych firm dołączyło do japońskiej sceny biznesowej, nowy system zatrudnienia zaczął zdobywać popularność w Japonii.
- Zatrudnienie oparte na typach stanowisk: system stanowisk różni się znacznie od systemu członkostwa. Po pierwsze, obejmuje on specjalizację i szczegółowy opis stanowiska. Oznacza to, że pracownicy są teraz zatrudniani ze względu na swoje umiejętności i doświadczenie w określonej dziedzinie. Nie ma już zatrudnienia opartego na potencjale lojalności i poświęcenia dla pracy, ani gwarancji zatrudnienia na całe życie, co oznacza, że każdy jest teraz zastępowalny. To tylko kwestia znalezienia innego wykwalifikowanego kandydata. Krótko mówiąc, ma to znacznie więcej wspólnego z systemami zatrudnienia w USA czy UE. W zamian, napędza to motywację pracowników do utrzymania ich osobistego rozwoju. Ma to również sens. System zatrudnienia oparty na członkostwie w końcu demotywuje pracowników i nie stwarza motywacji do dalszego rozwoju. Dlatego właśnie wszystko musiało się zmienić. Obecnie, podczas gdy wiele tradycyjnych japońskich firm nadal korzysta z systemu członkostwa, wiele nowoczesnych firm technologicznych pracuje w oparciu o zatrudnienie typu praca.
Zaczynając od zera…
W przeszłości japońscy studenci spędzali ostatni rok studiów na poszukiwaniu pracy, a firmy chciały zatrudniać absolwentów zaraz po ukończeniu studiów. Japończycy mówią na to 就職活動 – shūshokukatsudō. Ponieważ ukończenie studiów w Japonii ma miejsce w określonym czasie w roku – w lutym – sporo firm zatrudnia większość swoich pracowników w tym czasie (a nowi pracownicy dołączają w kwietniu).
Pomaga to obniżyć koszty rekrutacji, a także ułatwia szkolenie nowych pracowników. Niektóre firmy zatrudniają tylko w miesiącach luty-kwiecień, jednak taki system rekrutacji jest problematyczny z dwóch powodów.
Po pierwsze, studentom, którzy kończą studia w połowie semestru, trudniej jest znaleźć pracę. Po drugie, profesjonaliści z pewnym doświadczeniem na swoim koncie są w gorszej sytuacji w obliczu nowych absolwentów, którzy są gotowi do szkolenia i kształtowania.
Na szczęście nie jest to już regułą. Podczas gdy ten harmonogram zatrudniania działał lepiej w przypadku zatrudnienia typu członkowskiego, które wyjaśniłem powyżej, nie służy on dobrze systemowi zatrudnienia typu etatowego.
Właśnie dlatego w dzisiejszych czasach można znaleźć wiele ofert dla profesjonalistów z określonymi zestawami umiejętności, ponieważ wymagania nie mogą być spełnione przez nowych absolwentów. Znalezienie pracy w branży technologicznej jako kandydat w średnim wieku prawie nie różni się od znalezienia pracy jako świeżo upieczony absolwent i oczekuje się, że w najbliższej przyszłości będzie tak w przypadku wszystkich branż.
Jak znaleźć pracę w Japonii?
Tradycyjnie proces shūkatsu obejmował firmy udające się na uniwersytety i polujące na odpowiednich kandydatów, ale jest to coraz mniej popularna praktyka.
Internetowe platformy rekrutacyjne niemal całkowicie przejęły proces rekrutacji i koncentrują się na dopasowywaniu umiejętności kandydatów do konkretnych stanowisk. Mowa między innymi o:
- CareerCross
- YOLO Japan
- Wantedly
Ciekawą dla programistów jest także strona Japan Dev. Prezentuje ona głównie firmy technologiczne i udostępnia oferty pracy dla programistów w Japonii.
Ponadto japoński rząd posiada również agencję pracy o nazwie Hello Work. Istnieje również możliwość poszukiwania zatrudnienia z pomocą agencji rekrutacyjnej.
Jak znaleźć pracę w Japonii?
CV jest tym, co firma, do której aplikujemy, widzi w pierwszej kolejności. Powinno stworzyć profesjonalne, ale i czarujące wrażenie, które sprawi, że firmy będą chciały spotkać się z nami osobiście,
W Europie przyzwyczajeni jesteśmy do różnorakich graficznie szablonów CV. Jednak tradycyjne japońskie firmy będą wymagać CV w stylu japońskim — 履歴書 – rirekisho. Jest to dość specyficzny format. Oto jak wygląda:
Zasadniczo składa się on z następujących sekcji:
- Dane osobowe,
- Historia akademicka i zawodowa,
- Kwalifikacje, certyfikaty i licencje,
- Specjalne umiejętności, czas dojazdu do pracy, osoby na utrzymaniu
- Życzenia osobiste.
Tak, CV w stylu japońskim zawiera również miejsce na specjalne życzenia dla firmy, ale tak naprawdę nie zaleca się pisania tutaj czegokolwiek. Taki dokument wypełniamy długopisem odręcznie. Ważne jest także przygotowanie listu motywacyjnego.
Dress code na rozmowę?
Jeśli chodzi o strój na rozmowę kwalifikacyjną w Japonii, istnieją pewne szczególne zasady, których należy przestrzegać.
Zasadniczo, w przypadku tradycyjnych japońskich firm, należy wybrać skromny i profesjonalny wygląd. Oznacza to noszenie czarnego garnituru z białą koszulą i prostym krawatem dla mężczyzn oraz spódnicy lub spodni z bluzką lub koszulą zapinaną na guziki dla kobiet. Nie zaleca się noszenia sportowych butów lub wysokich obcasów, ponieważ może to wyglądać, jakbyś nie traktował rozmowy kwalifikacyjnej poważnie. Ponadto, zabranie ze sobą aktówki jest koniecznością, jeśli chcemy dopełnić swój profesjonalny wygląd.
O czym nie można zapomnieć?
Japońskie rozmowy kwalifikacyjne mogą być trudne.
Istnieje bardzo zdefiniowany i liniowy postęp, jeśli chodzi o edukację i karierę. Dlatego należy być przygotowanym na wszelkie luki w życiorysie lub cokolwiek nietypowego, co zostanie zakwestionowane i przeanalizowane.
Dlatego dobrym pomysłem jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedzi na konkretne pytania z CV, które mogą wzbudzić zainteresowanie osoby prowadzącej rozmowę kwalifikacyjną.
Należy być gotowym także na to, że nasze życie osobiste rekruterzy wezmą pod lupę. W Japonii normalne są pytania o rodziców lub o to, co chcesz zrobić ze swoim życiem w przyszłości.
Kolejną kwestią do rozważenia przed rozpoczęciem rozmów kwalifikacyjnych są maniery.
Maniery są dużą częścią kultury w Japonii, a jeszcze ważniejsze stają się w środowisku zawodowym. Na przykład, kiedy przybywamy na rozmowę kwalifikacyjną, należy zapukać do drzwi i powiedzieć coś w stylu przepraszam, że przeszkadzam: 失礼します – shitsurei shimasu, zanim wejdziemy. Nie wchodzimy jednak od razu. Należy poczekać, aż osoba prowadząca rozmowę poprosi o wejście. Gest trzeba powtórzyć, że przeprosić ponownie, zanim zostaniemy zaproszeni, aby usiąść. A usiąść także należy z szacunkiem. Obejmuje to oczywiście nie krzyżowanie ani nie rozkładanie nóg.
