Czy zastanawialiście się, dlaczego do nazw zawodów dodawane są różne końcówki z ideogramami kanji? Skąd one się wzięły? Czy istnieją jakieś reguły przy tworzeniu tych słów? W dzisiejszym wpisie postaramy się rozłożyć kilka z nich na czynniki pierwsze.
師 – shi
Pierwotnie, w starożytnym chińskim kanji 師 – shi oznaczało „2500 żołnierzy”; było terminem używanym w kontekście „armii” lub „grupy zrzeszającej większą ilość osób”. To stamtąd wywodzi się znaczenie „ten, który prowadzi grupę”, czyli „ten, który uczy”. Końcówkę 師 znajdziemy zatem w wielu zawodach związanych z nauczaniem, przykładowo:
- 教師 – kyōshi – profesor,
- 講師 – kōshi – wykładowca,
- 師匠 – shishō – mentor, mistrz (np. trener sumo),
- 師範 – shihan – instruktor,
- 伝道師 – dendōshi – kaznodzieja.
Ponadto, odnosi się ona również do „osób, które posiadają pewne specyficzne umiejętności i kompetencje”:
- 医師 – ishi – lekarz,
- 看護師 – kangoshi – pielęgniarka,
- 調理師 – chōrishi – dyplomowany kucharz,
- 美容師 – biyōshi – kosmetyczka,
- 薬剤師 – yakuzaishi – farmaceuta i tym podobne.
士 – shi
Znak 士 – shi oznacza wojownika (w końcu jego kunyomi to samurai – alternatywnie do 侍); graficznie, miał on przypominać ostrze topora wbite w ziemię. Wówczas, topór (鉞 – masakari) był zarówno bronią walczących, jak i symbolem rodziny cesarskiej. Określał „uczonego mężczyznę, który lojalnie służył władcy”. Z tego względu, później nazywał on „osoby z wyższym wykształceniem” czy też „osoby posiadające unikalne (często techniczne) umiejętności”, takie jak:
- 弁護士 – bengoshi – prawnik,
- 栄養士 – eiyōshi – dietetyk,
- 飛行士- hikōshi – lotnik i tak dalej.
家 – ka
Samo słowo 家 – ie oznacza miejsce zamieszkania (dom), ale może oznaczać również „grupę krewnych” lub „stowarzyszenie szkolne”. Zawody z taką końcówką będą wskazywały zatem „osoby, które osiągnęły sukces w danej dziedzinie (zwykle sztuki)” lub „grupę ludzi o podobnych zainteresowaniach i sposobie myślenia”.
Końcówka 家 – ka spotykana jest w zawodach takich jak:
- 画家 – gaka – malarz,
- 作家 – sakka – pisarz,
- 写真家 – shashinka – fotograf,
- 芸術家 – geijutsuka – artysta.
手 – shu
Słowo 手 – te oznacza rękę (często w znaczeniu od czubka ramienia do koniuszków placów). Łącząc się z zawodami, będzie się odnosiło głównie do profesji, w których dominuje praca manualna lub fizyczna. Widzimy je na przykład:
- 運転手 – untenshu – kierowca,
- 歌手 – kashu – piosenkarz,
- 助手 – joshu – pomocnik,
- 選手 – senshu – zawodnik (np. sportowy).
員 – in
Końcówka 員 – in będzie przyłączana do wielu zawodów; określa jedną z wielu osób, która została wyznaczona do wykonania pewnej pracy. Najprościej ujmując wskazuje ona po prostu pracownika. Stąd:
- 駅員 – ekiin – pracownik stacji,
- 店員 – tenin – pracownik sklepu,
- 銀行員 – ginkōin – pracownik banku,
- 会社員 – kaishain – pracownik firmy i tak dalej.
Należy pamiętać jednak, że końcówki, które posiadają swoje historyczne uzasadnienie, współcześnie (wraz z rozwojem języka) używane są dużo swobodniej.
