W poprzednim wpisie mowa była o mordercach, ich nazewnictwie i innych aberracjach natury ludzkiej. W niewielu miejscach na świecie za popełnienie zbrodni można zostać skazanym na karę śmierci. A Japonia do takich należy. Nieco lżejszym wymiarem sprawiedliwości jest (oczywiście) więzienie. Odsiadkę można dostać nawet do 重無期刑 – jūmukikei, czyli do końca życia. Jak takie więzienie (刑務所 – keimusho) wygląda?
Procedura
W momencie osadzenia więźniowie służby klasyfikują według płci, narodowości, rodzaju kary, długości wyroku, stopnia przestępczości oraz stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Następnie są umieszczają ich w specjalnych programach mających na celu zaspokojenie ich indywidualnych potrzeb oraz niezbędną resocjalizację.
W Japonii istnieją 62 więzienia, 7 więzień dla nieletnich, 52 domy klasyfikacji nieletnich, 52 szkoły szkoleniowe dla nieletnich, 10 aresztów śledczych, 8 regionalnych komisji ds. zwolnień warunkowych i 50 biur kuratorskich.
Więzienna populacja
W 1990 r. populacja więzienna w Japonii wynosiła nieco mniej niż 47 000. Prawie 7 000 przebywało w ośrodkach krótkoterminowego zatrzymania, a pozostałe 40 000 w więzieniach. Około 46% z nich było recydywistami.. Do 2001 r. ogólna populacja więzienna wzrosła do 61 242 lub 48 więźniów na 100 000. Do końca 2009 roku populacja więzienna ponownie wzrosła do 75 250, czyli 59 więźniów na 100 000. Jedną z przyczyn tego wzrostu jest duży wzrost liczby osób starszych skazanych za przestępstwa. Samotność jest wymieniana jako główny czynnik przestępczych tendencji.
W 2021 r. łączna liczba osadzonych w japońskich zakładach karnych wyniosła około 44,55 tys. osób, co oznacza stały spadek w ciągu ostatnich dziesięciu lat z około 67 tys. w 2012 r. Łączna liczba osadzonych kobiet w japońskich zakładach karnych wyniosła około 3,91 tys. osób. Pozostali więźniowie to mężczyźni. Porównując do Polski, w 2023 roku liczba więźniów wynosiła ok. 78 tys. osób, przy czym liczba pozbawionych wolności kobiet to zaledwie 3382 osoby.
Jak traktowani są niepełnoletni?
W Japonii nieletni więźniowie prawo definiuje jako osoby poniżej 20 roku życia. Wszystkie sprawy nieletnich władze kierują najpierw do sądu rodzinnego. Sędzia może zdecydować o tym, czy nieletni będzie sądzony przez sąd powszechny (jako osoba dorosła). Chociaż kilku nieletnich przestępców traktuje się w ramach ogólnego systemu karnego, większość z nich leczy się w oddzielnych szkołach dla nieletnich. Placówki te, łagodniejsze niż zakłady karne, zapewniają edukację korekcyjną i regularną naukę dla przestępców poniżej dwudziestego roku życia. W więzieniach przebywa więcej dorosłych niż nieletnich przestępców, głównie z powodu niskiego wskaźnika przestępczości.
Administracja
Biuro Poprawcze Ministerstwa Sprawiedliwości zarządza systemem więziennictwa dla dorosłych, a także systemem poprawczym dla nieletnich i trzema domami opieki dla kobiet (w celu resocjalizacji osób świadczących usługi seksualne). Biuro Rehabilitacji Ministerstwa Sprawiedliwości zarządza systemem probacji i zwolnień warunkowych.
Co robią więźniowie?
Przydzielona praca jest uważana za priorytet w japońskim systemie penitencjarnym. Zgodnie z prawem, jeśli więzień odmawia pracy lub zaniedbuje swój obowiązek pracy, otrzymuje on karę. Godziny pracy obejmują osiem godzin dziennie w okresie od poniedziałku do piątku i cztery godziny w soboty. W większości zakładów karnych, więźniowie wykonujący odpłatną pracę otrzymują wynagrodzenie za swoją działalność. Osadzony może zarabiać pieniądze, ale stają się one jego własnością dopiero po zwolnieniu z zakładu karnego. Zamiast tego, dochód jest umieszczany na specjalnym koncie bankowym. Tylko niewielka kwota jest dostępna do użytku więźnia w celu zakupu niezbędnych przedmiotów w sklepie więziennym. Osadzeni mogą również uzyskać zgodę na wykorzystanie zaoszczędzonej kwoty na poczet grzywien, opłat sądowych i alimentów.
W zależności od klasyfikacji osadzonego, szkolenie zawodowe jest również cechą japońskiego systemu penitencjarnego. W celu przygotowania więźniów do ponownego zasymilowania się z resztą społeczeństwa, instytucje więzienne mogą oferować szkolenia. Odbywają się one w zakresie prania chemicznego, napraw samochodowych, typografii fotograficznej, stolarstwa i kaletnictwa. Możliwości te opierają się na prośbach więźniów i mogą, ale nie muszą, zostać zaakceptowane przez władze więzienne. Więźniowie w Japonii są również w stanie podjąć pracę w fabryce (np. montaż maszyn, wytwarzanie części). Często są one dla zewnętrznych producentów na podstawie umów. W przeciwieństwie do outsourcingu siły roboczej do fabryk w Chinach, producenci zlecają pracę w fabrykach zakładom karnym, aby zaoszczędzić na kosztach wysyłki i produkcji. Sławną stała się sprawa byłego żołnierza piechoty morskiej USA Rodrico Harpa. Skazano go na siedem lat ciężkich robót za swój udział w niesławnym incydencie gwałtu na Okinawie w 1995 roku. Odbywał on karę w więzieniu Kurihama w pobliżu Yokosuki. Opisał produkcję części samochodowych dla Mazdy i Nissana za pensję poniżej 30 dolarów miesięcznie.
