Często słyszy się, że Japończycy jakoby ukrywają swoje emocje i uczucia za maską uśmiechu. Pada wówczas stwierdzenie: „日本人は失敗したときにも笑ってごまかす (Nihonjin wa shippai shita toki ni mo waratte gomakasu)”, czyli „nawet w obliczu porażki, Japończycy maskują ją uśmiechem”. Kłamią? Unikają czegoś? Blefują? Raczej nie leży to w ich naturze.
A póki co o różnicy w słowach oznaczających właśnie oszukiwać.
騙す vs ごまかす
騙す zawsze będzie wiązało się z powiedzeniem kłamstwa i sprawienia, by druga osoba nam uwierzyła, kiedy w rzeczywistości tak nie jest. Innym odczytaniem znaku 騙 jest kataru, które swój rodowód ma w znaku na 語る – kataru, czyli współcześnie mówić, opowiadać. Pierwotnie jednak, słowo to oznaczało „przedstawianie wiarygodnie informacji tak, by wyłudzić od kogoś pieniądze” lub „kłamanie na temat swojego pochodzenia lub pozycji”, a zatem naciągać (na pieniądze lub w kontekście naginania faktów). Spróbujmy sobie wyobrazić, że słuchamy psychologicznego opracowania kompulsywnego kłamcy:
その人はサイコパスの傾向があるので、人を騙すことを何とも思わない。 (Sono hito wa saikopasu no keikō ga aru no de, hito wo damasu koto wo nani to mo omowanai) – Ta osoba ma skłonności psychopatyczne i nie ma nic przeciwko oszukiwaniu ludzi.
Lub kiedy zorientowaliśmy, że ktoś nas perfidnie okłamał w pewnej ważnej dla nas sprawie:
騙されたことがわかって、とても憤りました。(Damasareta koto ga wakatte, totemo ikidōrimashita.) – Kiedy zorientowałem się, że zostałem oszukany, bardzo się wkurzyłem.
ごまかす z kolei oznacza ukrycie naszych prawdziwych intencji; zmyślać, gdy chce się ukryć prawdę. Samo cząstkowe słowo 化かす – bakasu tłumaczymy jako omamić. Bardzo podobne znaczeniowo jest wyrażenie idiomatyczne 煙に巻く – kemu ni maku, czyli dosłownie „rzucić zasłonę dymną” – zwieść czy zamydlić komuś oczy. Możemy sobie wyobrazić sytuację, kiedy rozmawiamy ze swoim znajomym, a ten definitywnie coś przed nami ukrywa:
君が誤魔化すような言い方をしたのはよくない。(Kimi ga gomakasu yo na iikata wo shita no wa yokunai) – Nie podoba mi się sposób, w jaki to przeinaczyłeś…
Albo kiedy mamy do czynienia z wyjątkowo chytrą osobą:
彼のやり方に誤魔化されてはいけない。(Kare no yarikata ni gomakasaretewaikenai) – Nie daj się zwieść jego metodom!