Jeśli mielibyśmy wymienić cechy narodowe Japończyków, prawdopodobnie pierwsze słowa, które przyszłyby nam do głowy to „życzliwość”, „serdeczność” lub „troskliwość”. W naszej wyobraźni jawią się oni jako zawsze uśmiechnięci i gotowi do pomocy. Sam Japończyk zaś powiedziałby na to jedno: おもてなし (omotenashi).
Tajemnicze słowo おもてなし odkrywa przed nami definicję ważnych dla ich kultury konceptów.
おもて (omote) to nasza „publiczna twarz”, maska, którą zakładamy dla świata zewnętrznego [w opozycji do うら (ura), która jest „prawdziwym obliczem”]. Z koeli なし (nashi) tłumaczymy jako „bez (czegoś)”. Razem おもてなし oznacza, że pozbywamy się fałszywej maski uprzejmości i obnażamy swoje autentyczne ja, pragnąc czyjegoś szczęścia.
Najlepszym sposobem, by doświadczyć おもてなし to pobyt w tradycyjnym domu z japońską rodziną. Każdy gość traktowany jest ze szczególną starannością i dbałością o szczegóły. Nie zabraknie na stole miejscowych potraw, a opowieści o rodzinie i przodkach nie będą miały końca. Sam pobyt ma przybliżyć nas do japońskich obyczajów i tradycji. Potrafią planować to z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. Wszystko po to, byśmy poczuli się na tyle szczególnie zaopiekowani, że z wrażenia wymsknie się nam jedynie ご馳走になりました (gochisō ni narimashita). O odwiedzinach po japońsku więcej tutaj.
ご馳走 vs おごる
ご馳走する (gochisō suru) oznacza nie tylko „częstowanie kogoś posiłkiem” [pomimo, iż samo ご馳走さま (gochisō sama) mówi się zawsze po posiłku!], ale przede wszystkim „zająć się kimś, zaopiekować, zatroszczyć czy ugościć”. Podkreśla, że gospodarz faktycznie przygotował się na nasze przybycie i poza starannym opracowaniem menu, sprawił, że poczuliśmy się jak w domu.
Przykładowo, na dzień matki postanowiliśmy zaplanować dla niej cały wieczór i zabrać ją do włoskiej restauracji:
母親にイタリア
料理をご馳走した。― Zabrałem mamę na włoskie jedzenie. (Haha ni itaria ryouri wo gochisoushita)
Innym razem, nasz podwładny w firmie wyciągnął nas na wykwintne sashimi, oczywiście nie dołożyliśmy do tego ani grosza:
部下にさしみをごご馳走した。― Podwładny poczęstował mnie sashimi. (Buka ni sashimi wo gochisoushita)
Musimy pamiętać, że ご馳走 używane będzie zwykle w stosunku do osób starszych bądź wyżej od nas postawionych. Wyraża wdzięczność i jest słowem podziękowania.
おごる (ogoru) natomiast bliżej do „stawiania komuś czegoś” lub po prostu „fundować, płacić lub pokrywać”. W odróżnieniu do ご馳走 (gochisō) ma dużo mniej formalny wydźwięk i często występuje w żartobliwym kontekście.
Przenieśmy się do knajpy, do której zaprosiliśmy swoich znajomych na kolację urodzinową:
今回は私のおごりね!♪― Tym razem to ja stawiam! (Konkai wa watashi no ogori ne!)
Kolejnym razem w barze spotykamy dziewczynę, która od razu wpadła nam w oko:
一杯おごるよ!― Postawię ci jednego! (Ippai ogoru yo!)
Innym znaczeniem czasownika おごる (ogoru) jest „prowadzić beztroskie i niefrasobliwe życie”, lekką ręką trwoniąc pieniądze nie mając nad tym kontroli. Nazywa się to 奢りのある生活 (ogori no aru seikatsu). O osobie, która ma wybredne i wyszukane podniebienie mówi się często 口が奢っている人 (kuchi ga ogotte iru hito).
Czy czujecie w tych słowach ducha おもてなし, który ukazuje przed nami prawdziwą twarz japońskiej gościnności? Taka właśnie ich うら.